NASZE STRONY
Stowarzyszenie LGD Razem dla Radomki
W dolinie Radomki
Innowacyjna Radomka
E-Akademia
Papryka Przytycka
Mazowiecka Sieć

kupuj swiadomie

Polityka Innowacyjna

Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki – Dynamiczna Polska 2020
 

Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie „Strategii innowacyjności i efektywności gospodarki – Dynamiczna Polska 2020”, przedłożoną przez ministra gospodarki.
 
Dokument jest ściśle powiązany z krajowymi i unijnymi programami o charakterze strategicznym, takimi jak: „Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju” (DSRK), „Strategia Rozwoju Kraju 2020, aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka, sprawne państwo” (SRK 2020), „Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030” (KPZK), „Narodowa Strategia Spójności”, „Krajowy Program Reform” (KPR) oraz strategia „Europa 2020”. Taka spójność celów gwarantuje właściwą realizację polityki gospodarczej w dążeniu do osiągnięcia założonej wizji.

Czytaj więcej

 
Innowacyjność kluczem do sprostania nowym wyzwaniom WPR

 

Nowe wyzwania WPR
Według FAO światowe zapotrzebowanie na żywność wzrośnie do 2050 r. o 70%. Tak drastycznemu wzrostowi globalnego popytu na żywność towarzyszyć będzie także gwałtowny wzrost popytu na paszę i rolnicze surowce przemysłowe.
Po raz pierwszy w historii wzrost produkcji żywności będzie wyjątkowo trudnym zadaniem, nawet gdy przeznaczymy na to dodatkowe środki. Istnieje kilka przyczyn takiej sytuacji. Po pierwsze, wzrost produkcji należy pogodzić z koniecznością gospodarowania zasobami naturalnymi w sposób zrównoważony, zgodny z zasadami ochrony środowiska oraz potrzebą redukcji emisji gazów cieplarnianych. Po drugie, czynnikami utrudniającymi zwiększenie produkcji rolnej będą: kryzys energetyczny oraz rosnące ceny energii. Po trzecie, zmiany klimatu ograniczą możliwości włączenia dodatkowych gruntów do produkcji oraz spowodują nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych. Reasumując, można stwierdzić, że rolnic¬two europejskie będzie musiało dostarczać więcej żywności przy mniejszym wykorzystaniu gruntów, wody i energii oraz w sytuacji nasilających się zmian klimatycznych, nowych chorób roślin i zwierząt, po¬stępującej utraty bioróżnorodności oraz spekulacji na rynkach surowców spożywczych.
W przekonaniu Komisji Europejskiej (KE) kluczem do osiągnięcia wzrostu produkcji żywności w świetle nowych wyzwań stojących przed rolnictwem europejskim jest innowacyjność. Jednocześnie faktem jest, że sektor rolny znacznie odstaje od innych sektorów gospodarki w obszarze innowacyjności. Badacze mówią też o rozdźwięku między wynikami badań a zastosowaniem innowacyjnych rozwiązań w praktyce gospodarki rolnej.
 
Znaczenie innowacyjności w polityce UE
Długookresowy program wzrostu społeczno gospodarczego Unii Europejskiej, określony w dokumencie Europa 2020, zakłada trzy priorytety: zrównoważonego rozwoju, inteligentnego wzrostu i włączenia społecznego. Najważniejszymi instrumentami realizacji celów strategii Europa 2020 są opracowywane przez państwa członkowskie UE Krajowe Programy Reform oraz przygotowane przez KE inicjatywy przewodnie. Z siedmiu zaproponowanych przez KE inicjatyw podkreślenia wymaga Unia Innowacji, która zakłada poprawę warunków ramowych w odniesieniu do innowacji oraz wykorzystanie in¬nowacji do rozwiązania najważniejszych problemów społecznych i gospodarczych wskazanych w strategii Europa 2020. Dokumentem finansowym wdrażającym Unię Innowacji jest program „Horyzont 2020”1.
Rolnictwo ma odegrać istotną rolę w realizacji priorytetów strategii Europa 2020. W dyskusji nad pożądanym kształtem europejskiej polityki rolnej dominuje konsensus co do konieczności wspierania zrównoważonego rozwoju. Również w ramach dyskusji dotyczących kierunków rozwoju WPR do 2020 r.2 zwraca się uwagę, że innowacje są niezbędne do tego, aby odpowiednio przygotować europejskie rolnictwo. W efekcie przewiduje się zwiększone wsparcie ze środków publicznych, również w ramach WPR, na działania innowacyjne oraz wspierające innowacyjność w rolnictwie.
 
Innowacyjność w rolnictwie
Nie ma jednej definicji innowacji, a różni autorzy reprezentują różne podejścia do tego pojęcia, analizując je na różnych płaszczyznach. Ogólnie można stwierdzić, że za innowacje uznaje się wszelkie zmiany jakościowe charakteryzujące się nowością i oryginalnością w skali świata, regionu, kraju, branży, przedsiębiorstwa lub gospodarstwa.

Istnieje kilka czynników hamujących rozwój innowacyjności w rolnictwie. Sektor rolnictwa oparty jest na wykorzystaniu zasobów naturalnych, co już samo w sobie narzuca pewne ograniczenia. Czynnikiem ograniczającym innowacyjność w rolnictwie europejskim jest wysoka średnia wieku w grupie zawodowej rolników, co może wiązać się z obawami przed nowymi i nieznanymi rozwiązania¬mi oraz niższy poziom wykształcenia w porównaniu do mieszkańców miast. Mierzalną barierą w realizacji działań innowacyjnych jest brak środków finansowych. Dlatego oprócz kredytów preferencyjnych ważną rolę w pobudzaniu innowacyjności na obszarach wiejskich może odegrać wsparcie udzielane w ramach funduszy UE, a zwłaszcza w ramach instrumentów WPR.
 
Proinnowacyjne działania PROW
Poszczególne działania w ramach PROW 2007 2013 w różnym stopniu przyczyniają się do rozwoju innowacyjności, ale szereg z nich ma charakter typowo proinnowacyjny.
W ramach osi 1 PROW oferowane jest wsparcie poprzez finansowanie rozwoju nowych produktów i usług, zachęcanie do nowych metod pracy oraz ułatwianie dostępu do alternatywnych rynków i technologii. Znalazły się tam działania, których celem jest pogłębianie wiedzy specjalistycznej posiadanej przez rolników i leśników, dzięki kształceniu zawodowemu, dostarczaniu informacji i usługom doradczym. Przewidziane jest też znaczne wsparcie na inwestowanie w nowe technologie oraz wspiera¬nie współpracy między rolnikami, przemysłem prze¬twórczym i innymi podmiotami w zakresie rozwoju nowych produktów i technologii.

W celu podniesienia jakości i bezpieczeństwa produktów rolnych preferuje się podejście oparte na współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami i podmiotami badawczymi. Konkretna pomoc na współpracę w rozwijaniu nowych produktów rolnych i leśnych jest udzielana w ramach działania 124. Dofinansowanie przeznaczone jest na badania i opracowanie nowych produktów, procesów lub technologii oraz prace związane z ich wdrożeniem. Działanie to istotnie przyczynia się do wprowadzania innowacji w różnych krajach3.
Wsparcie w ramach osi 2, poprzez różne działania, przeznaczane jest na rozwiązywanie problemów środowiskowych. Pozwala ono na zwiększanie różnorodności biologicznej poprzez ochronę roślinności, utrzymanie użytków zielonych i ekstensywnych form produkcji rolnej, poprawę wydajności gospodarki wodnej, ponadto przyczynia się do sekwestracji węgla i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Wkład działań osi 2 w innowacyjność jest często
3 W Polsce działanie 124 nie zostało włączone do PROW 2007 2013.utożsamiany z poszukiwaniem nowych rozwiązań mających na celu poprawę warunków życia na obszarach wiejskich, ochronę środowiska i zdrowia mieszkańców.
Oś 3 europejskiej polityki rozwoju obszarów wiejskich oferuje społecznościom wiejskim różne możliwości pomocy w odnalezieniu własnej drogi do nowoczesnego i zrównoważonego rozwoju. Taki rozwój wymaga współpracy, eksperymentowania, systematyzowania praktyk, transferu wiedzy oraz szkoleń. Środki dostępne w ramach osi 3 mogą być przeznaczone na wspieranie innowacyjnych pomysłów i dzięki temu wywierać długo¬terminowy wpływ na funkcjonowanie społeczności na obszarach wiejskich.
Innowacyjność i kreatywność były ważnymi celami podejścia Leader od samego początku funkcjonowania tej wspólnotowej inicjatywy. Ponieważ podejście to może być obecnie stosowane we wszystkich trzech osiach tematycznych polityki rozwoju obszarów wiejskich, mówimy o jego włączeniu do głównego nurtu programowania. Innowacyjność podejścia Leader wynika zarówno z metody planowania, jak i wdrażania konkretnych projektów realizowanych na poziomie lokalnym.
Jednym z podstawowych celów działalności lokalnych grup działania w ramach inicjatywy Leader jest promowanie innowacyjności. Poszukując innowacyjnych pomysłów, można koncentrować się na zbadaniu potrzeb na poziomie lokalnym, a także poznaniu przykładów dobrych praktyk, które zostały już sprawdzone w innych regionach. Współpraca odgrywa zasadniczą rolę w przekazywaniu wiedzy pomiędzy funkcjonującymi LGD oraz we wprowadzaniu nowatorskich rozwiązań dostosowanych do warunków lokalnych.
 
Nowe propozycje legislacyjne
Większość istniejących działań proinnowacyjnych została zachowana w nowych propozycjach legislacyjnych KE4, z tym że niektóre z nich zostały zmodyfikowane i dodatkowo wzmocnione.
Nowe propozycje przewidują usprawnienie systemu usług doradczych dla rolników poprzez rozszerzenie ich dostępności, zakresu i skuteczności. System ten ma obejmować: działania w zakresie kształcenia zawodowego i nabywania umiejętności, działania informacyjne i demonstracyjne, krótkoterminową wymianę zarządzających gospodarstwami oraz wizyty studyjne. Celem doradztwa ma być po¬prawa efektywności gospodarczej i środowiskowej gospodarstw, przedsiębiorstw lub inwestycji, a także zwiększenie ich przyjazności dla klimatu oraz odporności na zmiany klimatyczne.
Do działań, które ułatwiają wprowadzanie in¬nowacji, należy współpraca. Projekt rozporządzenia przewiduje szeroki zakres wsparcia różnych form współpracy. Na szczególną uwagę zasługuje wsparcie współpracy w rozwoju nowych produktów, praktyk, procesów i technologii w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym. Korzystać z niego mogą rolnicy, badacze, doradcy i przedsiębiorstwa rolno spożywcze.
Wnioski o dofinansowanie, składane w ramach wszystkich działań PROW, mogą zawierać określony element innowacyjny. Dzięki różnicowaniu wysokości wsparcia w zależności od stopnia innowacyjności projektu można by zachęcać do szerszego wprowadzania nowatorskich rozwiązań. Brak jest jednak ogólnie przyjętych metod pomiaru stopnia innowacyjności, co może utrudniać wprowadzenie takiego różnicowania. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w projekcie rozporządzenia przewidziano 100%
W propozycjach legislacyjnych zaproponowano dwie inicjatywy, które mają przyczynić się do wzrostu znaczenia badań i innowacji w europejskim rolnictwie. Pierwsza z nich będzie polegała na stworzeniu sieci europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa, którego głównymi ogniwami będą grupy operacyjne. Druga inicjatywa to propozycja ustanowienia nagrody za innowacyjną współpracę lokalną na obszarach wiejskich z udziałem co najmniej dwóch podmiotów, które znajdują się w różnych państwach członkowskich i realizują innowacyjne pomysły/projekty w środowisku lokalnym.
Szczegółowa analiza nowych propozycji legislacyjnych prowadzi do wniosku, że pomimo zaproponowania kilku nowych rozwiązań nie przewiduje się w niej nowych instrumentów wspierających innowacyjność. I tak, grupy operacyjne mają wykorzystywać proinnowacyjne działania dostępne w ramach PROW (dotyczące m.in. współpracy, szkoleń i doradztwa oraz inwestycji), a europejskie partnerstwo innowacyjne będzie bazowało na możliwościach oferowanych przez Europejską Sieć Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz wspólnotową politykę badań i innowacji, poprawiając ich skuteczność i integrację.
 
Partnerstwo innowacyjne
Zainicjowanie europejskiego partnerstwa innowacyjnego na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa było podyktowane niedostatecznym prze¬pływem informacji pomiędzy różnymi podmiotami zaangażowanymi w działalność w tym sektorze go¬spodarki (rolnikami, doradcami, przedsiębiorcami, naukowcami).
Głównym celem tego partnerstwa będzie promowanie konkurencyjnego i zrównoważonego rolnic¬twa, które osiąga lepsze wyniki przy mniejszych na¬kładach i funkcjonuje w harmonii ze środowiskiem naturalnym5. Zakłada się, że przyczyni się ono do odwrócenia trendu związanego z coraz mniejszym wzrostem wydajności w sektorze rolnym oraz do utrzymania funkcjonalności gleb6 na zadowalającym poziomie. Według KE partnerstwo będzie się odnosiło nie tylko do produkcji podstawowej, ale również do wielu interakcji w ramach całego łańcucha do¬staw, kończąc na poziomie konsumentów.
Cele operacyjne europejskiego partnerstwa innowacyjnego będą obejmować budowanie pomostów między naukowcami i twórcami nowatorskich technologii a zainteresowanymi stronami, w tym rolni¬kami, przedsiębiorcami, doradcami i organizacjami pozarządowymi. Powinno to pomóc w znajdowaniu możliwości przełożenia wyników badań na rzeczywiste innowacje, szybszym wdrażaniu innowacji oraz systematycznym przekazywaniu informacji zwrotnych z poziomu praktycznego do poziomu reprezentującego naukę. Europejskie partnerstwo innowacyjne będzie obejmowało wiele etapów: od podstawowego procesu badawczego i upowszechniania wyników badań, po opracowywanie produktów i technik oraz ich wprowadzenie do procesu produkcyjnego.
Realizacja działań innowacyjnych będzie prowadzona poprzez grupy operacyjne powstające wokół konkretnych tematów. W skład takich grup wchodzić będą rolnicy, naukowcy, doradcy, przedstawiciele organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorcy. Grupy będą realizowały projekty mające na celu testowa¬nie i stosowanie innowacyjnych praktyk, produktów, usług i technologii. Do wzrostu innowacyjności ma przyczynić się też współpraca z instytucjami rządowymi oraz konsumentami.
Zakłada się, że na poziomie transgranicznym i wspólnotowym grupy operacyjne będą realizowały duże projekty pilotażowe i demonstracyjne.
Pod egidą Sieci Rozwoju Obszarów Wiejskich utworzona zostanie Sieć Europejskiego Partnerstwa Innowacyjnego. W ramach sieci uruchamiane będą działania na poziomie unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Będzie ona zachęcała do tworzenia grup operacyjnych i zapewniała informacje o możliwościach istniejących w ramach polityki UE. Natomiast grupy operacyjne będą musiały przekazywać do sieci informacje o swoich projektach. Tym sposobem sieć będzie działać jako pośrednik wspierający komunikację i współpracę między nauką a praktyką.
 
Transfer wiedzy i system doradztwa
W zakresie sprawnego funkcjonowania systemu doradztwa rolniczego w dalszym ciągu istnieje dość duża potrzeba poprawy w niektórych państwach członkowskich. W Polsce warto byłoby zadbać o większą spójność całego systemu, jeśli chodzi w szczególności o jego finansowanie i zarządzanie, a także o lepszą współpracę z ośrodkami naukowy¬mi.
W propozycjach legislacyjnych rozszerzono za¬kres doradztwa, co ma na celu zwiększenie dostępu do informacji oraz zapewnienie powszechnej dostępności usług doradczych dla wszystkich rolników. W nowym okresie programowania planuje się szersze otwarcie systemu dla prywatnych konsultantów, co powinno sprzyjać podnoszeniu poziomu świadczonych usług doradczych i osiąganiu wyższej efektywności pracy doradczej.
Pozytywnym elementem w propozycjach legislacyjnych jest zmiana zasad ubiegania się o wsparcie z tytułu świadczonych usług doradczych. Beneficjentami działań mają zostać podmioty doradcze, a nie, jak było do tej pory, rolnicy czy posiadacze lasów. Powinno to przyczynić się do lepszego wykorzystania środków przeznaczonych na doradztwo oraz zwiększyć dostępność tych usług. System doradztwa obejmować ma rolników, osoby działające w sektorze rolnym, żywnościowym i leśnym oraz małych i średnich przedsiębiorców funkcjonujących na obszarach wiejskich.
 
Badania na rzecz innowacyjności
Wspieranie innowacyjności będzie realizowane w szczególności poprzez dofinansowywanie badań naukowych. W obecnej perspektywie finansowej odbywa się ono w ramach 7 Programu Ramowego, którego budżet w stosunku do poprzedniego okresu programowania został zwiększony prawie trzykrotnie. Po raz pierwszy utworzona została pozycja „Żywność, rolnictwo, biotechnologia”, na którą przeznaczono 1,935 mld euro.
W nowym okresie programowania wszystkie dotychczasowe instrumenty dotyczą¬ce finansowania badań i innowacji będą ujęte w nowym programie badań i innowacji pn. „Horyzont 2020”. Pro¬pozycje legislacyjne na nową perspektywę finansową UE przewidują wzrost finansowania przeznaczonego na badania ogółem, w tym na badania w rolnictwie i gospodarce żywnościowej do poziomu 4,152 mld euro.
Warto w tym miejscu podkreślić, że środki określone w programie „Horyzont 2020” będą rozdysponowane w podziale na konkursy rozpisywane na poziomie ponadnarodowym. Konieczność udziału w konkursach międzynarodowych i konkurowania z najlepszymi instytutami badawczymi oraz wdrożeniowymi w UE może oznaczać utrudniony dostęp do tych środków, a wyższe wsparcie w tym zakresie wcale nie musi przekładać się na większe dofinansowanie polskich jednostek badawczych.
Do priorytetowych zaliczone zostały następujące obszary badań i innowacji: zwiększenie wydajności i bardziej efektywne gospodarowanie zasobami w rolnictwie, gospodarka ekologiczna, bioróżnorodność, usługi ekosystemowe, funkcjonalność gleb, innowacyjne produkty i usługi w zintegrowanym łańcuchu dostaw, jakość i bezpieczeństwo żywności oraz zdrowy styl życia.
 
Konsultacje trwają
Propozycje legislacyjne dotyczące przyszłego kształtu WPR są obecnie dyskutowane w krajach członkowskich UE, a wypracowanie propozycji kompromisowej jest planowane na rok 2013, tak aby nowa reforma mogła wejść w życie w 2014 r.
Dyskutuje się również o działaniach mających przyczynić się do wzrostu innowacyjności w rolnictwie. W grudniu 2011 r. w ramach Europejskiej Sieci Rozwoju Obszarów Wiejskich powoła-na została grupa fokusowa ds. transferu wiedzy i in¬nowacji. Na jej pierwszym posiedzeniu w lipcu 2012 r. ustalono, że w najbliższym okresie grupy koncentrować się będą na gromadzeniu i analizie dobrych przykładów transferu wiedzy oraz wdrażaniu innowacji w ramach krajowych i regionalnych PROW.
Wymiana doświadczeń pomiędzy krajami członkowskimi ma pomóc w rozumieniu tego, co w bieżących programach funkcjonowało dobrze, a co źle i dlaczego. Następnie, na podstawie analizy wniosków, opracowane zostaną rekomendacje dotyczące wzmocnienia transferu wiedzy i innowacyjności w nowym PROW na lata 2014 2020. Dyskusja nad wnioskami przewidziana jest na listopad 2012 r., natomiast dokument z rekomendacjami dotyczącymi wzmocnienia innowacyjności w nowym PROW zostanie zaprezentowany podczas seminarium w Brukseli w grudniu 2012 r.

Edmund Giejbowicz
SAEPR/FAPA

 

Artykuł Innowacyjność kluczem do sprostania nowym wyzwaniom WPR został wydany przez Krajową Sieć Obszarów Wiejskich i można go znaleźć w najnowszym, jesiennym Biuletynie KSOW.

 


 
Kurs na innowacje. Jak wyprowadzić Polskę z rozwojowego dryfu?

 

Raport „Kurs na innowacje. Jak wyprowadzić Polskę z rozwojowego dryfu?”, przygotowany został przez zespół ekspertów i naukowców z całego kraju pod kierownictwem członka Rady Polityki Pieniężnej prof. Jerzego Hausnera.

 

Opracowanie odnosi się do węzłowych problemów rozwoju społeczno-gospodarczego Polski w  kontekście  m.in.  kryzysu,  zachodzących zmian w Unii Europejskich oraz zbliżającej się nowej perspektywy budżetowej. W raporcie przedstawiono problem innowacyjności gospodarki.  W  raporcie autorzy skupili również  uwagę  na relacji innowacyjność z europejską polityką spójności. Zdaniem profesora Hausnera musimy zmienić sposób wydawania unijnych funduszy, w przeciwnym razie trudno mam będzie wyprowadzić Polskę z dryfu rozwojowego.  Ponadto prof podkreśla w raporcie, że najbliższa unijna perspektywa finansowa na lata 2014 – 2020, to prawdopodobnie ostatni okres silnego wsparcia dla polskiej gospodarki ze środków europejskich i trzeba ten czas wykorzystać.

 

Raport „Kurs na innowacje” został wydany przez Fundację Gospodarki i Administracji Publicznej. Raport dostępny jest na www.fundacja.e-gap.pl.

 

Zachęcamy do lektury.


Starsze wiadomości →

Copyright by Paweł Słabik